Ethereum Pectra Yükseltmesi: Kapsamlı Bir İnceleme

Ethereum Pectra Yükseltmesi

Ethereum Pectra yükseltmesi, ağın sürekli gelişimindeki en son kilometre taşıdır ve Prague (yürütme katmanına odaklanan) ile Electra (konsensüs katmanını geliştiren) olmak üzere iki ayrı güncellemeyi birleştirir. Bir araya geldiklerinde bu yükseltmeler, Ethereum’un ölçeklenebilirlik, verimlilik ve kullanılabilirlik açısından daha güçlü hale gelmesini sağlayan Pectra yükseltmesini oluşturur.

Pectra’ya Giden Yol: Dencun Yükseltmesinin Ardından

Pectra, Mart 2024’te gerçekleşen ve Deneb ile Cancun yükseltmelerini birleştiren Dencun yükseltmesini takip ediyor. Dencun, özellikle katman-2 ölçekleme çözümleri için işlem ücretlerini düşürmek ve Ethereum’un genel ölçeklenebilirliğini artırmak amacıyla gerçekleştirilen önemli bir hard fork’tu.

Ethereum geliştiricisi Terence Tsao, 5 Mart 2025, 07:29 UTC’de Pectra yükseltmesinin Sepolia testnet’inde başarıyla devreye alındığını duyurdu. Bu, test sürecinin ikinci aşamasının tamamlandığını gösteriyor. Ancak bu başarı, önceki hafta Holesky test ağında yaşanan bir aksiliğin ardından geldi. Holesky’de doğrulayıcıların yanlış yapılandırılması nedeniyle geçici bir zincir ayrılması yaşanmış ve ağ kısa süreliğine bozulmuştu. Bu sorunları çözmek için en az 18 gün daha gerektiği belirtiliyor.

Sepolia ve Holesky gibi test ağları, Ethereum’un ana ağına uygulanmadan önce yeni güncellemelerin kontrollü bir ortamda test edilmesini sağlayarak, potansiyel hataların önceden giderilmesine olanak tanıyor. Sepolia test aşamasının tamamlanması, Ethereum’un Pectra’yı ana ağa taşımasına bir adım daha yaklaştığını gösteriyor.

Ethereum Pectra’nın İki Aşamalı Uygulama Süreci

Pectra yükseltmesi, Ethereum için önemli yenilikler sunuyor. Bunlar arasında ölçeklenebilirlik iyileştirmeleri ve gas ücretlerinin stablecoin’lerle ödenmesi gibi yenilikler bulunuyor. İki aşamada uygulanması planlanıyor:

1. Aşama – Mart 2025’İn Ortasında Yayınlanacak

• Katman-2 blob kapasitesinin iki katına çıkarılması – Blok başına blob sayısı üçten altıya çıkarılacak, böylece işlem ücretleri azalacak ve ağdaki yoğunluk hafifleyecek.
• Hesap soyutlama (Account Abstraction) – Kullanıcıların gas ücretlerini USDC ve DAI gibi stablecoin’lerle ödemesine olanak tanıyacak, böylece ödemeler daha esnek hale gelecek.
• Staking limitlerinin artırılması – Doğrulayıcılar için maksimum stake limiti 32 ETH’den 2.048 ETH’ye yükseltilecek, bu da büyük ölçekli stake operasyonlarını daha verimli hale getirecek.

2. Aşama – 2025 Sonu veya 2026 Başında Bekleniyor

• Verkle Ağaçları – Mevcut Merkle-Patricia trie veri yapısının yerini alarak daha verimli veri depolama sağlayacak ve Ethereum’un stateless istemcilere geçişini destekleyecek.
• Eşler Arası Veri Kullanılabilirlik Örnekleme (PeerDAS) – Düğümlerin tüm veri setini saklamadan işlem verilerini doğrulamasına olanak tanıyarak ölçeklenebilirliği artıracak.

Pectra Yükseltmesinin Öne Çıkan Özellikleri

1. Geliştirilmiş Ölçeklenebilirlik

Pectra, Ethereum’un işlem kapasitesini artırmak için yeni mekanizmalar getiriyor. Böylece ağ, artan DApp (merkeziyetsiz uygulama) ve kullanıcı sayısına daha iyi yanıt verebilecek.

2. Daha Düşük İşlem Ücretleri

Veri depolama ve işlem süreçlerinin optimize edilmesiyle Ethereum’da gas ücretleri düşecek, böylece ağın benimsenmesi teşvik edilecek.

3. Akıllı Hesaplar

Ethereum, birden fazla işlemin aynı anda gerçekleştirilmesini sağlayan akıllı hesapları devreye alıyor. Bu yenilik, cüzdanlara daha fazla esneklik kazandıracak ve yeni nesil finansal uygulamaların önünü açacak.

4. Güçlendirilmiş Güvenlik

Pectra, ileri düzey kriptografik teknikler içeren güvenlik güncellemeleriyle kullanıcı verilerini ve akıllı kontratları daha güvenli hale getirmeyi amaçlıyor.

Pectra Yükseltmesine Dahil Edilen Ethereum Geliştirme Önerileri (EIP’ler)

Ethereum’un Pectra yükseltmesi, 11 temel Ethereum Geliştirme Önerisi (EIP) içeriyor. Bu öneriler, ağın ölçeklenebilirliğini, staking esnekliğini ve kullanıcı deneyimini artırmayı amaçlıyor.

Öne Çıkan EIP’ler

1. EIP-7251 (Daha Yüksek Staking Limiti) – Doğrulayıcıların maksimum stake edebileceği miktarı 2.048 ETH’ye çıkarıyor, böylece staking süreci daha esnek hale geliyor.
2. EIP-7691 (Daha Fazla Katman-2 Verisi) – Blok başına blob kapasitesini üçten altıya çıkararak katman-2 ağlarının işlem maliyetlerini azaltıyor.
3. EIP-7702 (Akıllı Hesaplar) – Geçici kontrat cüzdanları sayesinde gaz ücreti sponsorluğu, toplu işlemler ve passkey kimlik doğrulaması gibi yeni özellikler sunuyor.
4. EIP-7002 (Daha Kolay Doğrulayıcı Çekimleri) – Staking’den çıkış sürecini daha basit hale getirerek, Beacon Chain’e olan bağımlılığı azaltıyor.
5. EIP-2537 (Daha Hızlı Kriptografik Kanıtlar) – Katman-2 çözümleri ve rollup’lar için işlem maliyetlerini düşürüyor, Ethereum’u daha verimli hale getiriyor.
6. EIP-2935 (Genişletilmiş Blok Geçmişi) – Zincirde 27 saatlik blok geçmişinin saklanmasını sağlayarak, akıllı kontratlar için veri erişimini iyileştiriyor.

Ethereum’un Yol Haritasında Sıradaki Adım: Verge ve Verkle Ağaçları

Ethereum’un Merge sonrası yol haritası, Verkle ağaçlarını içeren Verge aşamasına geçişi kapsıyor. Bu yenilik, daha küçük veri kanıtları ve daha düşük donanım gereksinimleri sunarak Ethereum düğümlerinin daha verimli çalışmasını sağlayacak.

Ethereum’un geliştirme aşamaları şu şekilde:

1. Merge – 2022’de gerçekleşen proof-of-stake (PoS) geçişi.
2. Surge – Rollup çözümleri ve sharding ile ölçeklenebilirlik artışı.
3. Verge – Verkle ağaçları ile veri yönetiminin iyileştirilmesi.
4. Purge – Gereksiz tarihsel verilerin kaldırılarak ağın hafifletilmesi.
5. Splurge – Son optimizasyonlar ve iyileştirmeler.

Ethereum’un Pectra sonrası yükseltmesi “Fusaka” olarak adlandırıldı ve Verkle ağaçlarının Ethereum’un durum veritabanına entegrasyonu üzerine odaklanacak.

Ethereum, sürekli gelişen altyapısıyla daha hızlı, daha verimli ve daha kullanıcı dostu bir blok zinciri olma yolunda ilerliyor.